Dział Archeologii
Historia gromadzenia zbiorów archeologicznych w cieszyńskim muzeum wiąże się z rozwojem muzealnictwa na przestrzeni ostatnich dwustu lat. Początków dzisiejszego działu archeologii należy szukać w kolekcji L.Szersznika, w której wśród zabytków z różnych dziedzin nauki znalazły się też tzw. starożytności, czyli zabytki archeologiczne. Były to w głównej mierze monety rzymskie oraz gliniane naczynia kultury łużyckiej (1800-1750 lat p.n.e). reprezentowane głównie przez urny popielnicowe z prochami zmarłych, a także malowane naczynia antycznej Grecji i Rymu. W skład zbiorów szersznikowskich w XIX wieku włączono szereg innych zabytków archeologicznych, najczęściej datowane najczęściej przez inne osoby. Do takich zbieraczy należał m.in. ks. Berger, który przekazał do kolekcji szereg zabytków archeologicznych, np. groty oszczepów, narzędzia i ozdoby pochodzące głównie z terenu Śląska. Drugą grupę zabytków związaną z najdawniejszą działalnością człowieka stanowią zabytki gromadzone przez istniejące w Cieszynie od 1901 roku Muzeum Miejskie oraz nieliczne zabytki archeologiczne zbierane przez Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, którego kolekcję włączono do muzealnych zbiorów w 1930 r. W roku 1935 do zbiorów muzeum włączono jeszcze istniejące do tej pory niezależnie zbiory szersznikowskie, które bardzo wbogaciły zbiory archeologiczne. W tym czasie nie istniał jednak jeszcze w muzeum wydzielony dział archeologii. Dopiero pod koniec lat 60. w 1969 r. pod egidą Towarzystwa Miłośników Regionu powstało w Cieszynie "Towarzystwo Kopidołów i Inszej Maści Dziurołazów", mogących pochwalić się licznymi odkryciami archeologicznymi na terenie starego miasta, czego konsekwencją było utworzenie w Muzeum Działu Archeologii. Zabytki archeologiczne od momentu zlokalizowania w terenie na stanowisku archeologicznym, przechodzą żmudny okres "obróbki"- dokumentacja wstępna, analiza naukowa i inwentaryzacja polowa w terenie. Następnie zabytki poddane są konserwacji wstępnej tj. mycie, czyszczenie, ewentualne wyklejanie (ceramika), analiza naukowa i konserwacja naukowa o szczególnym znaczeniu poznawczym. Tak opracowany materiał zostaje poddany procesowi badawczemu, w wyniku czego powstaje dokumentacja końcowa. Najciekawsze znaleziska trafiają na ekspozycję stałą cieszyńskiego muzeum lub innych placówek muzealnych.przeglądaj dział
Dział Etnografii
Dział Etnografii przy Muzeum Śląska Cieszynskiego, zajmuje się głównie zbieraniem i opisywaniem eksponatów związanych z szeroko ropzumianą kulturą i sztuką ludową. Szczególnym przedmiotem zainteresowania działu jest kultura ludowa Śląska Cieszynskiego. W muzealnych zbiorach znajduje się 6415 eksponatów z dziedziny etnografii. Główny trzon zbiorów tego dzialu stanowią przedmioty odziedziczone po działającym od 1901r. Polskim Towarzystwie Ludoznawczym jak również istniejącym od 1931 roku Towarzystwie Przemysłu Ludowego i Domowego w Cieszynie.Wśród pokaźnej ilości eksponatów można wyodrębnić kilka zasadniczych grup przedmiotów, które uszeregowane są w kilka podstawowych klas. Należy więc wymienić skrzynie i szafy malowane, obrazy na szkle, sztukę odpustową, elementy strojów ludowych wraz ze stanowiącą ich dopełnienie biżuterią. Kolejną grupą eksponatów jest ceramika ludowa i przedmioty codziennego użytku, wykonane z drewna lub żelaza. Wszystkie eksponaty stanowią doskonałą dokumentację i materiał do dalszych analiz i badań naukowych dotyczących tematu sztuki i kultury ludowej naszego regionu.przeglądaj dział
Dział Fotografii
Fotograficzna kolekcja cieszyńskiego Muzeum została zapoczątkowana przez Oskara Weismanna, twórcę założonego w 1901 roku Muzeum Miejskiego. Zbiory fotograficzne opierały się przede wszystkim na darach cieszyńskich mieszczan i kolekcjonerów. Obejmowały przykłady najstarszych technik i zastosowań fotografii z początków jej istnienia (dagerotypie, ambrotypie, ferrotypie, panotypie) oraz zdjęcia wykonywane współcześnie, jako dokumentacja ówczesnych czasów. W zbiorach zachoawł się również wyjątkowy zespół ok. tysiącapięciuset fotograficznych portretów niemal wszystkich warstw społecznych i zawodowych mieszkańców Cieszyna z lat 1860-1900. Duży zbiór fotografii zgromadziło Muzeum Śląskie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Cieszynie. Były to przede wszystkim ilustracje etnograficznej kolekcji Muzeum Śląskiego. Ważną rolę odegrała fotografia katalogowo-muzealna. Dzięki zbiorowi ok. 400 zdjęć obserwować dziś można rozwój cieszyńskiej ekspozycji muzealnej, jak też konkretne eksponaty w prawie stuletnim okresie. W latach międzywojennych do fotograficznych zbiorów Muzeum w dalszym ciągu trafiały kolekcje prywatne, a także zbiory z innych muzeów. Jednym z takich zbiorów był zespół fotogramów Muzeum Macierzy Szkolnej w Orłowej przejęty w 1938 roku. Dokumentował on polskie szkolnitwo, życie kulturalne i oświatowe oraz kulturę ludową na Śląsku zaolziańskim. Po II wojnie światowej fotograficzne zbiory Muzeum długi czas pozostawały w zamknięciu. Wykorzystywano je jedynie do celów badawczych i wystawienniczych. Bogaty i różnorodny charakter zbioru starej fotografii, jak również jego wielkość (ok. 20 000 eksponatów) był powodem utworzenia w 1981 roku nowego Działu Fotografii. Wiodącą kolekcją Działu jest fotograficzna ikonografia Cieszyna i Śląska Cieszyńskiego. W kolekcji znalały się również portrety mieszczańskie i cieszyńska fotografia warsztatowa. Odrębnym przedmiotem zainteresowań kolekcjonerskich są szklane klisze negatywowe, zdjęcia stereoskopowe, widokówki, oraz sprzęt fotograficzny, jak również specjalne ramy fotograficzne i albumy. Zbiory Działu Fotografii Muzeum Śląska Cieszyńskiego ukazują szeroką, ponad stósześćdziesięcioletnią, panoramę dziejów fotografii na Śląsku Cieszyńskim. Ilustrują też kraiobraz, kulturę, ludzkie historie oraz przemiany dokonujące się w tej części Europy.przeglądaj dział
Dział Historii
Dział Historii powstał na początku XX wieku siedemdziesiątych lat . Skupiono w nim eksponaty dotyczące szeroko rozumianej historii Śląska Cieszyńskiego i inne. przedtem zaliczane do ogólnych zbiorów cieszyńskiego muzeum. Tak jak skomplikowana jest i była przeszłość historyczna, tak różnorodne są eksponaty tworzące dział historii. Część z nich została zebrana jeszcze przez założyciela muzeum - księdza Leopolda Jana Szersznika, inne trafiły do zbiorów muzealnych w ciągu ostatnich dwustu lat. Znajdujemy tu m.in.: tłoki i pieczęcie Cieszyna i innych, miast (począwszy od średniowiecznych), odznaki różnych stowarzyszeń, medale i odznaczenia wojskowe, bardzo liczne medale pamiątkowe (m.in. wybite z okazji podpisania Pokoju Cieszyńskiego w 1779 roku), plakaty i afisze (w tym ogłoszenia okupanta hitlerowskiego z czasów II Wojny Światowej oraz kolekcję antyzachodnich plakatów z czasów komunistycznych), mundury, kolekcję banknotów (w tym również zdawkowych z okresu I Wojny Światowej). Znaczną cześć Działu Historii stanowią militaria, z których najcenniejsze możemy zobaczyć w Zbrojowni Muzeum, stanowiącej część stałej ekspozycji. Skromna, ale cenna kolekcja sztandarów historycznych liczy kilkanaście pozycji, z których najcenniejszy to sztandar księcia Adama Wacława z 1605 roku oraz chorągiew darowana cieszyńskim stanom szlacheckim w 1662 roku przez cesarza Leopolda I za zasługi w walce z Turkami. Dział Historii gromadzi także dokumenty historyczne - głównie z nowych lat, gdyż starsze zostały po podziale zbiorów muzealnych w 1960 roku przekazane do cieszyńskiego archiwum. Ogółem Dział Historii liczy prawie 14 tysięcy eksponatów.przeglądaj dział
Dział Kartografii
Dział Kartografii Muzeum Śląska Cieszyńskiego obejmuje mapy i plany powstałe od 2. poł. XVI w. do czasów współczesnych. Najcenniejsze obiekty pochodzą z kolekcji księdza Szersznika oraz ze zbiorów Towarzystwa Ludoznawczego. Sporą grupę stanowią mapy gromadzone przez Muzeum Miejskie w ciągu pierwszych dekad XX w., zaś najliczniejszą – spuścizna po cieszyńskim bibliofilu Wincentym Zającu. Do najstarszych obiektów należą miedziorytnicze mapy m.in. nieba, świata, Europy, krajów monarchii austriackiej, Śląska i Polski. Ponadto w zbiorze znajdują się XIX-wieczne mapy katastralne Cieszyna, rękopiśmienne i drukowane mapy poszczególnych części Śląska Cieszyńskiego oraz polskie, austriackie, niemieckie i czeskie mapy i atlasy Polski i Europy, w przewadze z wieku XIX i I poł. XX w. Dział Kartografii liczy w sumie 3456 pozycji inwentarzowych.przeglądaj dział
Dział Sztuki
Dział sztuki liczy obecnie ponad 9 000 eksponatów. Już ks. L.J.Szersznik tworząc swą kolekcję założył, że nie będzie się ona opierała tylko i wyłącznie na przedmiotach pochodzących ze Śląska Cieszyńskiego, czy ziem przyległych. Tak więc przez ponad 200 lat historii naszego muzeum zebrała się pokaźna kolekcja obrazów, rzeźby, grafiki i rzemiosła artystycznego prezentująca różne techniki artystyczne, pochodzących z różnych okresów i wykonanych w różnych miejscach Europy i świata. Pieczę nad działem po jego wyodrębnieniu z całości zbiorów w 60. latach XX wieku sprawowali kolejno: dr W. Iwanek, M. Adamczyk i A. Połednik. Na obecną kolekcję Działu Sztuki składają się obiekty pochodzące ze zbiorów ks. L.J. Szersznika, Muzeum Miejskiego, prywatnej kolekcji Bruna Konczakowskiego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, darów, legatów i przekazów od osób prywatnych i instytucji oraz zakupów poczynionych przez muzeum w ciągu całego XX wieku. Szersznik nazwał swą kolekcję dzieł sztuki różnymi „starożytnościami i osobliwościami”. Nie jest ona zbyt duża, bowiem zbiory Szersznika obejmowały przede wszystkim księgozbiór, minerały i przedmioty z dziedziny przyrody, niemniej zachowane do dzisiaj eksponaty stanowią jedne z najcenniejszych obiektów naszego muzeum. Pochodzą one zarówno z odległych miejsc Europy , jak i z terenu Śląska Cieszyńskiego.W okresie międzywojennym do zbiorów trafiła duża liczba eksponatów sakralnych pochodzących z cieszyńskich i okolicznych kościołów. Tak więc w muzeum znalazły się obrazy ołtarzowe i rzeźby z Ogrodzonej, Kisielowa, Puńcowa, Ochab, Lesznej, Stonawy oraz niektórych kościołów cieszyńskich. Są to zabytki wysokiej klasy, z reguły malowane na deskach lub rzeźbione w drewnie, datowane na okres od XV do XVIII wieku.przeglądaj dział
Dział Techniki
Dział Techniki liczy ponad 800 eksponatów. Tworzą go różnego rodzaju narzędzia kuchenne, instrumenty muzyczne, maszyny do pisania, lampy itd. Jednym z najbardziej efektownych eksponatów jest bicykl, wyprodukowany w Coventry (Anglia) około 1880 roku. Także tu część eksponatów pochodzi ze zbiorów ks. L.J. Szersznika, między innymi używane przez niego instrumenty naukowe i astronomiczne. Szczególnie piękny jest globus nieba, pochodzący z najbardziej znanej w dawnych czasach wytwórni map, atlasów i globusów Janssoniusa Blaeu w Amsterdamie, datowany na 1602 rok.przeglądaj dział